KPSS Hukuk’un önemli konularından birisi olan Borçlar Hukuku Ders notlarını bu başlık altında bulabileceksiniz.
Borçlar Hukuku, Borç ilişkisinin doğumunu, hükümlerini ve sona ermesini düzenleyen özel bir hukuk dalıdır.Borçlar hukuku İsviçre’den iktibas KPSS Hukuk’un önemli konularından birisi olan Borçlar Hukuku Ders notlarını bu başlık altında bulabileceksiniz.
Borçlar Hukuku, Borç ilişkisinin doğumunu, hükümlerini ve sona ermesini düzenleyen özel bir hukuk dalıdır.Borçlar hukuku İsviçre’den iktibas edilmiştir. 1926 yılında yürürlüğe girmiştir.
I-BORÇ:-Dar anlamda borç sadece para borcunu yada bir borç ilişkisinde yer alan çeşitli edimlerden her birine denir. –Geniş anlamda borç iki taraf arasında oluşan hukuksal bağdır.
II-BORÇ İLİŞKİSİ: Alacaklı ve borçlu olarak iki taraf arasında meydana gelen ve taraflardan birinin diğerine karşı belli bir edimi yerine getirmekle sorumlu olduğu hukuksal ilişkidir. Belli bir davranış biçimini yerine getirmekle sorumlu olan tarafa borçlu, borçludan bu davranış biçiminde bulunmasını talep etme hakkına sahip olan tarafa alacaklı denir. Borç ilişkisinde alacaklının bu ilişkiden doğan alacak hakkı kendisine edimi borçludan isteme yetkisi verir. Buna TALEP HAKKI denir. Talep hakkının mahkeme önünde kullanılmasına ise DAVA HAKKI denir.
Borç ilişkisinden doğan talep hakkı nispi(Şahsi) niteliktedir. Bu haklar kural olarak sadece borç ilişkisinin diğer tarafına karşı ileri sürülebilen haklardır. İstinaen tapu siciline şerh verilebilen nispi haklar tapuya şerh verilmişlerse 3. şahıslara karşı da ileri sürülebilir. Bu haklara kuvvetlendirilmiş nispi haklar denir.
-Şüfa(Önalım hakkı)
-Vefa(Geri alım hakkı)
-İştira(alım)
-Kira
-Gayrımenkul satış vaadi(Bu işlem noterde yapılır sonra tapuya şerh verilir)
-Bağışlayana rücu(dönme)
-İpotekte boşalan dereceye ilerleme hakkı
III-BORÇ İLİŞKİSİNİN UNSURLARI: Alacaklı borçlu ve edim borç ilişkisinin zorunlu unsurları iken talep unsuru zorunlu olmayan unsurudur.
1-Alacaklı ve borçlu: Alacaklıya hak tarafı, borçluya ise sorumluluk tarafı denir.
2-Edim: Bir şeyi vermek, yapmak yada yapmamak şeklinde ortaya çıkar. Taraflar edimin konusunu belirlemekte serbesttirler ama ahlaka, kanuna aykırı yada objektif olarak yerine getirilemeyecek bir davranış biçimi olamaz.
a)Müspet edim: Borçlunun belli bir şeyi yapmak yada vermek şeklinde olumlu bir davranış biçimi ile yerine getireceği edimlere denir.(-Şahsi edim: borçlunun bizzat bedeni yada fikri gücü yada yeteneği ile icra edeceği edimlere denir. –Maddi edim: Borçlunun malvarlığı ile ifa edeceği edimlere denir.)
b)Menfi edim: Borçlunun bir şeyi yapmamak yani bir şeyden kaçınmak şeklinde icra edeceği edimlere denir.
c)Ani edim: Bir anda yapılan davranışlarla yerine getirilen edimlere denir.
d)Sürekli edim: Borçluyu belli bir süre belli davranış biçimleri ile bağlı bulunmakla yükümlü kılan edimlerdir.
e)Bölünebilir/Bölünemez edim: Niteliğinde ve değerinde esaslı bir değişme olmaksızın birden ziyade parçalara ayrılarak ifa edilebilen edimlere bölünebilir, edilemeyenlere bölünmez edim denir.
IV-SORUMLULUK: Borçlu borcunu ifa etmediği takdirde alacaklı devletin yetkili organlarına başvurarak alacağına kavuşabilmekte ve borçlu da tüm bu müeyyidelere katlanmak zorundadır.
1-Şahıs ile Sorumluluk: Borcunu ödemeyen borçlu bizzat şahıs varlığı ile sorumlu tutulmaktaydı. Artık uygulanmamaktadır.
2-Malvarlığı ile Sorumluluk: Borçlunun borcunu ödememesi halinde malvarlığına el atılarak alacaklının alacağına kavuşturulması şeklinde işler.
a)Sınırsız Sorumluluk: Borçlu malvarlığında yer alan yaşamını ve mesleğini devam ettirebilmesi için zorunlu kabul edilen mallar dışında kalan tüm malları ve hakları ile sorumludur.
b)Sınırlı Sorumluluk: Belli mallarla sorumluluk halinde borçlu sadece malvarlığında yer alan belli bazı mallarla sorumlu olmaktadır. Belli miktarla sorumlulukta ise, borçlu malvarlığındaki tüm mallardan belli bir miktar ile sorumlu tutulmaktadır.
V-EKSİK BORÇLAR: Alacaklı, borçlu ve edim unsurlarına sahip ancak talep unsurunun mevcut olmadığı yada sorumluluğun borçlu lehine hafifletildiği borç ilişkileridir. Borç ve alacak mevcuttur, ancak alacaklının talep hakkı ve buna bağlı bulunan dava ve cebri icra hakları mevcut değildir.
Evlenme tellallığından doğan ücret borcu
Kumar ve bahisten doğan borçlar(spor-toto, loto, sayısal loto, at yarışları, milli piyango hariç)
Eşler arasındaki borçlar(Dava açma var ama cebri icra yok)
Zamanaşımına uğramış olan borçlar(Zamanaşımı iddiası(def’i)hakim tarafından re’sen nazara alınmaz. Kanunda aksi yoksa ise, her alacak 10 yıl sonunda zamanaşımına uğramış olur. Zaman aşımına uğramış borç ödendiği takdirde geri istenemez geçerlidir.)
Ahlaki vazifelerden doğan borçlar(Herkes yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoyu ve altsoyu ile, kardeşlerine nafaka vermekle mükelleftir, bu durum hariç)
VI-BORÇLUNUN SAVUNMA VASITALARI:
1-İtiraz: Bir hakkın doğmadığını veya doğmuş olan bir hakkın sonradan ortadan kalktığına ilişkin bir olayın ileri sürülmesidir. İtirazı hakim re’sen dikkate alır. Ör: Ödeme, Ehliyetsizlik, Şekil noksanı iddiası, Muvazaa iddiası, Edimin konusunun objektif olarak imkansız olduğu iddiası.
2-Def’i: Borçlu alacaklının hakkını kabul ediyor fakat özel bazı sebeplerle borcun ifasından devamlı yada geçici olarak kaçınabiliyor. Hakim res’en dikkate almaz. Ör: Zamanaşımı def’i, ödemezlik def’i.
VII- BORÇLARIN TEŞEKKÜLÜ(BORÇLARIN KAYNAKLARI/DOĞUMU)
Kanuna göre borç ilişkisinin kaynakları, akitler(sözleşmeler), haksız fiiller ve haksız iktisap(sebepsiz zenginleşme, sebepsiz mal edinme) şeklindedir. Nafaka borcu, vekaleti olmadan başkası hesabına tasarruf yapanın borcu, müşterek malikler arasındaki borçlar, ilan suretiyle yapılan vaatler ve taşıyana yazılı senetler de borç ilişkisinin doğumuna neden olan ama üç esastan hiçbirine girmeyen kaynaklardır.
Bir önceki yazımız olan Uluslararası İktisat Çözümlü 100 soru başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
