Fetret Dönemi Ders Notu

Fetret Dönemi [1092-1118]

• Nizamülmülk ve Melikşah’ın ölümünden sonra taht kavgaları başladı ve ülkede ayaklanmalar çıktı.
• Bu taht kavgaları Büyük Selçuklu Devlet’nin eski gücünü kaybetmesine ve parçalanmasına neden olmuştur.
• Sultan Sencer taht kavgasına karışan kardeşlerini yenerek Fetret Devri’ne son vermiştir.

İslamiyet öncesi Türk devletlerinde görülen bütün özellikler Selçuklu Devlet’inde de görülmüştür. Yönetimin esası, yetkisini tanrıdan alan bir hükümdarlık ailesi ve babadan çocuklarına kalan bir iktidar şeklinde devam ediyordu. Bu durum baştaki hakanın ölümü ile taht kavgalarına yol açmaktaydı. Önceki Türk devletlerinde olduğu gibi Selçuklu Devletinde de benzer problemler yaşanmıştır. Bu problemler Selçukluların yıkılmasında da önemli bir faktördür.

Bu durumun belirgin örneği Melikşah’ın Hanım’ı Terken hanımın yapmaya çalıştığı şeylerde görülmektedir. Aslında Karahanlı prensesi olan Terken Hatun henüz 4 yaşındaki oğlunu veliaht atanmasını istedi. Bu durum, Terken Hatun’un Sultan Melikşah ve Nizamül Mülk ile arasının bozulmasına yol açtı. Ancak her ikisininde ölümü Terken için fırsata dönüştü Terken Hatun, bu fırsatı değerlendirerek hazinedeki altınları oğlunu desteklemeleri için orduya dağıttı. Oğlu Mahmut adına hutbe okutarak sultan ilan edilmesini sağladı.

Terken Hatun’un bu yaptıkları ülkede Fetret Dönemi adı verilen karışık dönemin başlamasına ve taht kavgalarına yol açtı. Fetret Devri 1092-1118 yılları arasındaki dönemi kapsar. Bu dönemde ülke yönetimini isteyen Mahmut, Berkyaruk, Memet Tapar ve Sencer arasında uzun süren bir iktidar mücadelesi yapılıştır. Tahtta kavgaları Selçukluların güç kaybetesine ve zamanla parçalanmasına yol açtı. Melikşah’ın oğlu Sultan Sencer’in iktidara gelmesi ile Fetret Dönemi son bulmuştur.