Gelişim’in Temel İlkeleri Nelerdir ?

1. Gelişim belirli bir sıra izler: İnsanın gerek fiziki, gerek psikolojik olsun belli görev ve becerileri-nin gelişimi yine belli bir sıraya göre olur. Mesela, ilk yaşta çocuk önce oturma¬sını, sonra emeklemesini, daha sonra ayağa kalkıp yürümesini ve koş 1. Gelişim belirli bir sıra izler: İnsanın gerek fiziki, gerek psikolojik olsun belli görev ve becerileri-nin gelişimi yine belli bir sıraya göre olur. Mesela, ilk yaşta çocuk önce oturma¬sını, sonra emeklemesini, daha sonra ayağa kalkıp yürümesini ve koşmasını öğrenir. Yani çocuk, bir gelişim devresinin gerektirdiği olgunluğa eriştikten sonra ancak gelecek evrenin görevlerini yapabilir.

2. Gelişim, baştan aşağı ve içten dışa doğru bir yön izler: Döllenmeden sonra embriyo döneminden fetüse geçişte ilk gelişen kısım beyin (merkezi sinir sistemi)dir. Daha sonra omurilik ve iç organlar oluşur. Bu düzen doğumdan sonra da devam eder. Yeni doğan bebekte beynin gelişimi tamamlanmıştır. Sadece beyin hücrelerinde bir miktar büyüme olur ve yeni sinirsel bağlar oluşur. Yeni doğan bebekler boyun kasla-rını kontrol edebilirler (birinci ayın sonunda). Daha sonraki aylarda oturabilirler (gövdeyi dik tutan kasların gelişimi). Bacaklardaki uzun kasların ve ayak kaslarının olgunlaşması daha sonra gerçekleşir.

3. Gelişim bir süreçtir: İnsan, yaşadığı sürece gelişmeye devam eder. Bu süreklilik içindeki değişme-ler belirli bir sıra içinde oluşur. Ancak gelişmeyi oluşturan değişiklikler kesintisiz olarak devam eder. Geli-şimle belli bir doğrultuya yönelmiş ve günlük gözlemlerimizle izlenemeyecek kadar ufak değişiklikler meydana gelir.

4. Gelişim hem kalıtım hem de çevrenin etkileşimi sonucunda ortaya çıkar: Gelişim bireyin sahip olduğu kalıtım özellikleri üzerine içerisinde bulunduğu çevrenin koyduğu özellikleri birleşiminden oluşur.

5. Gelişim alanları farklı dönemlerde farklı gelişim hızı gösterir: Doğum öncesinde fiziki gelişim çok hızlıdır. Aynı şekilde nörolojik gelişim de bu dönemde aşağı yukarı tamamlanır. Doğumdan sonraki ilk yıllarda beden hacim ve ağırlık olarak hızlı bir artış gösterir. 6-11 yaşlar arasında büyüme daha önceki dö-nemlere göre çok yavaştır. Diğer yandan 2-6 yaş arasında dil gelişiminde diğer dönemlere göre önemli hızlanma görülür.

6. Gelişim hızı her dönemde farklıdır: Yapılan incelemelere göre, gelişimin en hızlı olduğu dönem hayatın ilk yıllarıdır. Döllenme sonucu meydana gelen organizma, hayatı boyunca kazanacağı boyun ¼ ‘ünü doğuma kadar gerçekleştirir. Dokuz ayda 3-3.5 kilo ağırlığa ulaşır. Çocuk doğumdan sonraki ilk yıl-larda da çok hızlı bir gelişim içindedir. Gelişmenin bazı dönemlerde hızlandığı ve sonra yeniden yavaşladığı olur.

7. Gelişimde bireysel farklılıklar vardır: Her çocuk farklı kalıtımsal özelliklere ve farklı çevre koşu-larına (beslenme, barınma, ilaç vb) sahiptir. Bu nedenle de gelişimin her çocukta aynı anda ve aynı düzeyde olması beklenemez. Her ikisi de 6 yaşında olan çocukların farklı fiziksel, zihinsel özelliklere sahip olduğu görülebilir. Bu nedenle özellikle eğitimde bireysel farklılıklara dikkat edilmesi gerekmektedir.

8. Gelişimde kritik dönemler vardır: gelişimde bazı dönemler belli bir özelliğin kazanılması için önemlidir. Bu kritik dönemde kazanılan davranış bireyin bir sonraki döneme daha başarılı bir şekilde gir-mesine yardım eder.

9. Farklı gelişim alanları birbirleriyle ilişkilidir: Farklı gelişim alanları kavramıyla, fiziksel, zihin-sel, sosyal v.b. gelişim alanları kastedilmektedir. Bu alanlar birbirlerini etkilemektedir. Örneğin zihinsel gelişimi yavaş olan bir çocuğun bu durumu onun sosyal gelişiminin de geri kalmasına yol açar.