Göller ve Oluşum Şekilleri Coğrafya Ders Notları

Göller ve Oluşum şekilleri coğrafya ders notları yazımızda

Türkiye’de Göller ve Oluşumu

Karalar üzerinde çeşitli sebeplerle çanaklaşmış alanlarda biriken su kütlelerine göl denir. Türkiye göl bakımından zengin bir ülke olarak sayılamaz. Ülkedeki toplam göl ve bataklık alan 10000 km² kadardır.

Ülkemizdeki doğal oluşumlu göller, genellikle belli alanlarda toplanmış halde bulunur.

1. Güney Marmara
2. Göller Yöresi
3. Tuz gölü ve Çevresi
4. Van Gölü

Göller kaynak suları, akarsular ve yağışlar ile beslenir. Göllerin suları iklim koşulları, beslenme kaynakları, gölün bulunduğu arazinin yapısı ve gideğeni olup olmamasına göre acı, tatlı, sodalı ve tuzlu olabilmektedir.

Eğer bir göle kaynağından olması gerekenden fazla su gelirse gölün su miktarı zaman ile artar. Fazla olan bu sular akarsu halinde olan gideğen(göl ayağı) ile dışarıya akar.

Türkiye’deki göllerden tarımda sulama, içme v kullanma suyu elde etme, enerji üretimi, ulaşım, tuz ve soda üretimi, su ürünler ve turizm gibi birçok alanda yararlanılmaktadır.

A. Doğal Göller

Volkanik, karstik ve tektonik olaylar ile buzullar, akarsular, dalga ve akıntı etkileriyle oluşurlar. Ülkemizde en yaygın olarak görülen göl tektonik göllerdir.

1. Tektonik Göller

Yerkabuğundaki kıvrılma ve kırılmalar sonucunda oluşan çukurlara dolan su kütlelerinden oluşur.

2. Volkanik Göller

Volkan konisinin tepesinde bulunan krater çukurlarının yada volkanik patlama ile oluşan maarların su ile dolması sonucunda oluşan göllerdir.

3. Karstik Göller

Kalkerli arazilerdeki erime çukurlarının su ile dolması sonucu oluşur. Akdeniz ve iç Anadolu’da rastlanır.

4. Buzul (Sirk) Gölleri

Buzul aşındırması sonucu oluşan çanaklarda oluşan su birikintileri sonucunda oluşan göllerdir.

5. Set Gölleri

Çukur veya vadilerinin önünün herhangi bir kütle ile kapanması sonucu oluşur. Set oluşturan kütle hangi yolla meydana geldiyse o adla isimlendirilir.

• Volkanik set gölleri: Volkandan çıkan lavların bir çukurluğun önünü kapatması ile oluşur.

• Alüvyal set gölleri: Akarsu vadilerinin alüvyal birikimlerle kapanması sonucu oluşur.

• Kıyı set gölleri (Lagün, Deniz Kulağı): Kıyılardaki koyların ağız kısımlarının zamanla kıyı okları tarafından kapanması ile oluşur.

• Heyelan set gölleri: Heyelan sonucu kayan kütlenin akarsu vadilerini kapatması sonucu oluşur.

B. Baraj Gölleri

Türkiye’de göller ve oluşumu konusunda ikinci ana başlık Baraj Gölleridir. Akarsu vadilerine yapılan barajların etkisiyle biriken suların oluşturduğu yapay göllerdir. Elektrik enerjisi üretimi, kullanma, içme suyu, tarımda sulama suyu elde etmek için yapılır.