Osmanlı’da Hukuk ve Sosyal Hayat Özet Ders Notu

OSMANLI’DA HUKUK

Osmanlının hukuk sisteminin oluşmasında:

1. Fethedilen bölgelerdeki uygulamalar,
2. İslamın getirdiği esaslar ve
3. Orta Asya Türk gelenekleri etkili olmuştur.

Taht Kadısı, İstanbul, Edirne ve Bursa bölgelerinde bulunur ve atamasını Padişah yapar.

Mevleviyet Kadısı, Diğer bölgelerde bulunur ve atamasını Kazasker yapar.

NOT: İlk kadı atamasını Osman Bey yapmıştır. İlk kadı Dursun Fakih’tir.

Mahkemeler:

Tanzimat Öncesi Mahkemeler Tanzimat Mahkemeleri
Şeri (Müslüman) Konsolosluk: Fransız tüccarlarına bakar.
Cemaat: Gayrimüslimlerin davalarına bakar. Ticaret: Herhangi bir ticari faaliyete bakar.
Nizamiye: Karma

NOT: Osmanlıda Tanzimat’tan sonra hukukta ikilikler yaşanmaya başlanmıştır.
NOT: Osmanlı’da kanun çıkarma süresi kısadır. 11 gün.
NOT: 2.Mahmut zamanında kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi yürürlüğe girdi. Ayrıca 2.Mahmut zamanında “Nezaret-i Adevi(Adalet Bakanlığı)” kurulmuştur.

OSMANLI’DA SOSYAL HAYAT

Osmanlı Devleti toplumu din veya mezhepsel şekilde örgütleyerek yönetir buna “millet sistemi” denir. Hakkaniyet Çemberi sıralaması Kanun, Ordu, Servet, Millet ve Padişahtır.

Vakıf

• Vakıflar 2 türlü kurulur. Birincisi Normal olağan zamanda, ikincisi ise deprem, sel, heyelan gibi afet durumlarında kurulan Avarız Vakıflarıdır.
• İlk vakıf teşkilatını Osmanlı’da kuran “Orhan Bey” dir.
• Vakıf teşkilatını kuran ilk Türk devleti Uygurlar’dır.
• Vakıf yöneticilerine “Mütevelli Heyeti” denir.

Sosyal Kuruluşlar

• Darülaceze(Huzur Evi)
• Darüleytam(Yetimler Yurdu)
• Darülbedayi(Tiyatro)
• Darüşşafaka(Eğitim kurumları)
• Donanma Cemiyeti(Yardım Kuruluşu, ilk milli piyango)
• Darülmesai(Dikim evi)
• Hamidiye Etfal(Çocuk Hastanesi)
• Darülelhan(Tiyatro)

NOT: 2.Abdülhamit ilk çocuk hastanesini açtırmıştır.
NOT 1: Kadılar 2. eşliliğin neden yapıldığını veya ikinci eşten doğan çocuklarının mirasçılık durumlarını “Tereke Defterlerine” kaydeder.
NOT 2: Darüleytam, Kazım Karabekir açmıştır.