Osmanlı’da Ticaret Gelirlerini Etkileyen Faktörler

Osmanlı’da Ticaret Gelirlerini Etkileyen Faktörler’i şöyle sıralayabiliriz.

1- Ticaret yollarının değişmesi (Ümit Burnu)

2- Kapitülasyonlar

3- 1838 Balta Limanı Antlaşması

KAPİTÜLASYONLAR:

Kapitülasyon: Gümrük,Hukuk,ve ekonomik konularda ve Osmanlı’da Ticaret Gelirlerini Etkileyen Faktörler’i şöyle sıralayabiliriz.

1- Ticaret yollarının değişmesi (Ümit Burnu)

2- Kapitülasyonlar

3- 1838 Balta Limanı Antlaşması

KAPİTÜLASYONLAR:

Kapitülasyon: Gümrük,Hukuk,ve ekonomik konularda verilen ayrıcalıklara denir.

İlk ticari imtiyazlar ORHAN BEY tarafından CENEVİZLİLER’e verildi.

İstanbul’un fethinden sonra Fatih “Ceneviz” ve “Venedikliler’e” ticarî imtiyazlar tanıdı.

Kanuni Sultan Süleyman 1535′ de Fransızlarla Osmanlıların “AHİDNAME”, Fransızların KAPİTÜLASYON dediği anlaşmayı yaptı.

NOT: Kanuni’nin amacı Şarlken’e karşı Fransa’yı yanına çekerek, Avrupa hırıstiyan birliğini bölmekti.

NOT: Kapitülasyonlar I. Mahmut zamanında (1740) sürekli hale getirildi.

NOT: Kapitülasyonlar 24 Temmuz 1923’te LOZAN ANTLAŞMASI ile kaldırıldı.

BALTA LİMANI ANTLAŞMASI (1838)

İngiltere ile II. Mahmut döneminde imzalanmıştır. Bu antlaşmayla ihracattan alınan vergiler artırılırken (%12), İthalattan alınan vergiler azaltılıyordu (%5). II. Mahmut’un bu antlaşmadan amacı Mehmet Ali Paşa’ya ve Rusya’ya karşı İngiltere’nin desteğini kazanmaktı.

NOT: Balta Limanı Anlaşması’ndan sonra diğer devletlere de aynı haklar genişletilerek verilmiş ve Osmanlı ülkesi Avrupa Devletlerinin bir “açık pazarı” haline gelmiştir.

DIŞ BORÇLAR

Osmanlı Devleti bütçe açıklarını kapamak için önce halka ek vergiler getirmiş,yeterli olmayınca KAİME adı verilen hazine tahvillerini çıkarmıştı. Bu da yeterli olmayınca dış borca yönelmek zorunda kalmıştı.

İlk Dış borç 1854 yılında KIRIM SAVAŞI sırasında İngiliz ve Fransız sarraflarından alındı. 20 yıl gibi kısa bir sürede Osmanlı devleti Borç batağına saplandı.

1881’de yayınlanan ve adına MUHARREM KARARNAMESİ denilen bir kararnameyle iç ve dış borçlarının ödenmesini DûYûN-I UMUMİYE (Genel Borçlar) denilen üyeleri alacaklı ülkeler tarafından seçilen bir komisyona bıraktı. Osmanlı Devleti borçlarına karşılık tuz, tütün, ipek ve damga vergilerini karşılık olarak gösterdi. Osmanlı Borçları meselesi LOZAN BARIŞ ANLAŞMASI ile çözümlendi.