TBMM ile ilgili Bilinmesi Gereken Bazı Kavramlar

ÖSYM her sene TBMM ile ilgili mutlaka 1-2 soru sormaktadır. TBMM ile ilgili sık soru sorulan konuları sizler için bir araya getirdik. Bu konuya özellikle dikkat edin.
Meclis ile İlgili Bazı Kavramlar

Yasama Dönemi : İki genel seçim arasındaki kural ÖSYM her sene TBMM ile ilgili mutlaka 1-2 soru sormaktadır. TBMM ile ilgili sık soru sorulan konuları sizler için bir araya getirdik. Bu konuya özellikle dikkat edin.

Meclis ile İlgili Bazı Kavramlar

• Yasama Dönemi : İki genel seçim arasındaki kural olarak dört yıllık süreye yasama dönemi denir.
• Yasama Yılı :Yasama döneminin birbirine eşit her bir yıllık parçasına yasama yılı denir. 1 Ekim’de başlar 30 Eylül’de sona erer.
• Birleşim : Meclisin belli bir günde toplanmasına birleşim denir.
• Oturum : Birleşimin mola ile bölünmüş her bir parçasına oturum denir.
• Tatil ve Ara Verme Süreleri : Meclis bir yasama yılında 1 Temmuz’dan – 1 Edkim’e kadar en çok 3 ay tatil yapabilir. Çalışma dönemlerinde 15 günü geçmemek üzere ara verebilir.
• Olağanüstü Toplantı : Meclisin tatil veya ara verme sırasındayken beli kişilerce çağrılıp toplantı yapmasına denir.
  • Cumhurbaşkanı doğrudan
  • Meclis Başkanı doğrudan olağanüstü toplantıya davet edebilir.
• Toplantı Yeter Sayısı : Meclis bütün işlemlerinde üye tam sayısının 1/3’ü ile (184) toplanır.
• Karar Yeter Sayısı : TBMM toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar alır fakat bu sayı TBMM’nin üye tam sayısının 1/4’ünden az olamaz (139).
• Ödenek ve Yolluklar : Bir milletvekilinin ödeneği en yüksek devlet memuru maaşını geçemez.en yüksek devlet memurluğu başbakanlık müsteşarlığıdır.
• Milletin Temsili İlkesi ve Milletvekili Sıfatının Kazanılması :
  • Milletvekilleri seçildikleri bölgeyi değil tüm milleti temsil eder.
  • Partisinden istifa eden milletvekilinin sıfatı düşmez.
  • Milletvekilliği sıfatı Yüksek Seçim Kurulunca seçim sonuçlarına yönelik tutanağın düzenlendiği an kazanılır.

Siyasi Parti Grupları

• Siyasi partiler meclis çalışmalarına parti grupları aracılığı ile katılır.
• Parti grupları en az 20 milletvekili ile kurulur.
• Bir milletvekili birden fazla parti grubuna üye olamaz.
• Grup kararlarına uymayan vekiller partiden ihraç edilebilir.
• Siyasi parti grupları asla
  • Milletvekili dokunulmazlığının kaldırılmasıyla ilgili görüşme yapamaz
  • Meclis soruşturması önergesiyle ilgili görüşme yapamaz
  • Meclis başkanlığı için aday gösteremezler.Ancak cumhurbaşkanlığı için aday gösterebilirler.

Meclis Başkanlık Divanı

• Meclis Başkanlık Divanının Üyeleri
  • Meclis Başkanı
  • Meclis Başkan Vekilleri
  • Katip Üyeler
  • İdare Amirlerinden oluşur.
• Başkanlık divanının bütün üyeleri milletvekili olmak zorundadır.Başkanlık divanı üyelerini meclis genel kurulu seçer.
• Başkanlık divanı için bir yasama yılında iki kez seçim yapılır.İlk seçilenler 2 yıllığına, sonraki seçilenler o yasama yılınnın sonuna kadar görev yaparlar.
• Meclis Başkanı asla oy kullanamaz , parti üyeliği devam eder.
• Meclis toplanınca ilk 5 gün adaylık ve sonraki beş gün de dört turla ve gizli oyla meclis başkanlığı için seçim yapılır.
• Meclis Başkanı Seçimi
  • 1. Tur : Üye tam sayısının 2/3 oyu sağlanamazsa
  • 2. Tur : Üye tam sayısının 2/3 oyu sağlanamazsa
  • 3. Tur : Üye tam sayısının salt çoğunluğu sağlanamazsa
  • 4. Tur : 3. turda en çok oyu alan 2 aday arasından en fazla oyu alan seçilir.

Meclis Başkanının Görev ve Yetkileri

• Cumhurbaşkanının yurt dışına çıkması durumunda vekalet etmek
• Meclisi olağanüstü toplantıya çağırmak
• Meclis seçimlerin yenilenmesinde cumhurbaşkanına görüş bildirmek
• Meclisi yurt içinde ve dışında temsil etmek
• Genel kurul görüşme ve oylamalarını yönetmek
• Meclisi tanıtıcı tedbirler almak
• Danışma kuruluna başkanlık etmek
• Komisyonları denetlemek
• Meclisin bina eklenti ve tesislerinde her türlü idari ,mali,kolluk işlemlerini yönetmek
• Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi durumunda kendisine görüş bildirmek ve bu durumda oluşturulacak olan geçici bakanlar kuruluna siyasi parti gruplarından alınacak üye sayısını belirllemek

TBMM’nin Hükümeti Denetleme Yolları

Bakanlar kurulu yürütmenin sorumlu tarafı olup meclise karşı hesap vermek zorundadır.

Soru : Bakanlar Kurulu adına sözlü veya yazılı olarak cevaplandırılmak üzere başbakan veya bakandan bilgi isteme yoludur.Soru önergesine başbakan ya da bakan cevap vermek zorunda değildir.

Meclis Araştırması : Belli bir konuda bilgi edinmek için özel bir komisyon aracılığıyla yapılan incelemeye,araştırmaya meclis araştırması denir.Meclis araştırma komisyonunu hükümet,siyasi parti grupları ve en az 20 milletvekili talep edebilir.

Genel Görüşme : Toplumu ve devletin faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun TBMM genel kurulnda görüşülmesine genel görüşme denir. Hükümet,siyasi parti grupları ve en az 20 milletvekili tarafından bir önerge ile istenir.

Gensoru : Bakanlar Kurulunun genel politikasının denetlendiği ve onların siyasi sorumluluklarının gereği bir bakanın veya başbakanın görevden düşürülmesine neden olan denetim aracıdır. Gensoru en az 20 milletvekili veya bir parti grubu tarafından verilir. Gensoru sonucu bir bakanın ya da başbakanın görevden düşürülmesi için üye tam sayısının salt çoğunluğu (276) gerekir.

• Oylama sonucu kim olursa olsun milletvekilliği sıfatı düşmez.Yüce divana gitmez.
• Bakan gensoru sonucu düşürülürse bakanlıktan düşer.
• Başbakan gensoru önergesi sonucunda düşürülürse hükümet istifa etmiş sayılır.

Meclis Soruşturması : Bakanlar Kurulu üyelerinin görevle ilgili işlemiş olduğu suçlardan dolayı onların cezai sorumluluklarının araştırılıp yüce divana sevkine neden olan denetim aracına denir.

• Meclis Soruşturma önergesini  üye tam sayısının 1/10 (55) milletvekili verebilir.
• Eski başbakan ya da bakanlar hakkında da verilebilir.
• Meclis bu istemi en geç bir ay içinde görüşür ve gizli oyla karara bağlar.
• Raporun kabul edilip ilgili kişinin yüce divana sevk edilmesi için üye tam sayısının salt çoğunluğunun (276) gizli oyu gereklidir.
• Eğer bakan yüce divana sevk edilirse bakanlıktan düşer.
• Başbakan yüce divana sevk edilirse hükümet düşmüş sayılır.
• Yüce divana sevk edilen bakanın ya da başbakanın milletvekili sıfatı düşmez.