Vatandaşlık – Temel Hukuk Bilgisi Özet Ders Notu

Vatandaşlık – Temel Hukuk Bilgisi Özet Ders Notu
kariyermemur_editör
Yayınlama: 14.04.2015
Düzenleme: 23.03.2021 14:08
5.704
A+
A-

Kariyer Memur arşivindeki ders notlarını yayımlamaya devam ediyor, Vatandaşlık – Temel Hukuk Bilgisi Özet  Ders notumuzu beğendiyseniz Ders Notları sayfamıza bakabilir diğer ders notlarımızdan faydalanabilirsiniz.

VATANDAŞLIK BİLGİSİ

1.BÖLÜM

Canlı UZEM, Sınavlara Hazırlık Kursu

TEMEL HUKUK BİLGİSİ

TOPLUMSAL HAYATI DÜZENLEYEN KURALLAR

 

  • Toplumu oluşturan bireylerin uymak zorunda oldukları ödevleri ve kullanabilecekleri yetkileri belirleyen kurallar topluluğuna ‘’Toplumsal hayatı düzenleyen kurallar’’
  • Toplumda düzenin sağlanması ve korunması için kişilere hak ve ödevler yükleyen kurallara” Sosyal Düzen Kuralları “denir.
  • Bu kurallara uyulmadığı durumlarda ortaya çıkan sonuca YAPTIRIM/MÜEYYİDE, denir
  • Toplum düzenini sağlayan kurallar içinde en etkili ve yaptırım gücü en yüksek olan HUKUK kurallarıdır.
  • Toplumsal hayatı düzenleyen kuralların hepsi GENEL-SÜREKLİ VE YAPTIRIMLI kurallardır.
  • Hukuk kurallarını diğer sosyal düzen kurallarından ayıran en önemli özellik DEVLET GÜCÜNE dayanmasıdır. Devlet gücüyle desteklenir, zor kullanılır. MADDİ YAPTIRIMA sahip olması ve YAZILI olması da önemli ayır edici özelliklerdir.
  • Toplumsal hayatı düzenleyen kurallar:

1-DİN KURALLARI

2-AHLAK KURALLARI

3-GÖRGÜ KURALLARI

4-GELENEK ve GÖRENEKLER (ÖRF-ADETLER)

5-HUKUK KURALLARI

 

1-DİN KURALLARI

 

  • Tanrı tarafından konulduğuna inanılan kurallardır.
  • Din kurallarının ihlali durumunda, yaptırımı günah-gazap ve azaptır. Öldükten sonra cezalandırmaya dayanan inançta karşılık bulur.
  • Bir kısmı mensuplarının salt dini karakterli ibadet ve tapınma olarak kendini gösterirken, bir kısmı toplumsal yaşama ilişkin olabilmektedir.

 

2-AHLAK KURALLARI

 

  • Değer yargılarına dayanır-İYİ-KÖTÜ
  • İyiye yönelmiş davranış kurallarıdır.
  • Kişi bazında vicdan azabı ve huzursuzluk yaratır. Ayrıca başkaları tarafından kınanabilir, ayıplanabilir hatta dışlanabilir.
  • Kimse ahlak kurallarına uymaya zorlanmaz fakat uymadığı durumlarda dışlanma, kınanma, sevilmeme gibi toplumsal yaptırımlar ile karşı karşıya kalabilir.
  • İki Şekilde Olabilir:
Öznel-Sübjektif-Göreceli Ahlak KurallarıNesnel-Objektif Ahlak Kuralları
Kendimize ve kendi nefsimize karşı olan davranışlarımız nasıl olmalıdır.Başkalarıyla olan ilişkilerimizde nasıl davranmalıyız?
·         Yalan söylememek·         İyi insan olmak

·         Kinci hisler beslememek

·         İyiliksever olmak, adam öldürmemek·         Başkalarının onur ve haysiyetine saygılı olmak

·         Başkalarına verdiğimiz sözleri tutmak

 

3-GÖRGÜ KURALLARI

 

  • Bu kurallara uymayan kişiler sosyal yaşam içinde kaba, görgüsüz, cahil, nezaketsiz olarak nitelendirilirler
  • Adab-ı muaşeret kuralları olarak bilinir.
  • Yemek yeme, oturma, selam verme, sinemada yüksek sesle konuşmamak, konuşma ve hitap şekline dikkat etme vs.

 

4-GELENEK ve GÖRENEKLER (ÖRF-ADETLER)

 

  • Toplum içinde uzun zamandan beri tekrarlanan, herkesin uyması gerektiği yönünde genel bir inanışın olduğu, ortak davranış kurallarına “örf ve adet kuralları” denir.
  • Zaman içerisinde en çok değişime uğrayan kurallardır.

5-HUKUK KURALLARI

  • Bireylerin, Birbirleriyle, toplumla ve devlet ile olan ilişkilerini düzenleyen, devlet gücüyle konulmuş ve maddi yaptırım ile desteklenmiş, yazılı kurallara ‘’Hukuk Kuralları’ ’denir.
  • Uyulması zorunlu olan düzenleyici kurallardır. Olumlu veya olumsuz buyruk taşır.
  • Emir ve yasakları içerir yani CEBRİ
  • Objektiftir, nesneldir. Yani kişiden kişiye değişmez. Yansız, tarafsız
  • Herkese aynı uygulanır, yani geneldir.
  • Maddi yaptırımla desteklenir, yani ayıplanma gibi manevi bir yaptırım yoktur.
  • Öznel, kişisel, kişiye özel, sübjektif değildir.
  • Soyut ve kişilik dışı kuralardır-somut değildir
  • Süreklidir, süreli değildir. Kesintiye uğramadan yıllarca uygulanan kurallardır, fakat zamana göre uyarlanabilir. Bundan dolayı sabit bir kural türü değildir, değişkendir.
  • Toplumsal yaşamı düzenleyen bu kurallar kamu yani devlet gücüyle desteklenir.
  • Toplumda barışı, eşitliği (nispi ve mutlak her ikisini birlikte), hukuki güvenliği, hürriyeti, özgürlüğü sağlamak, yeni oluşum ve gelişimlere cevap vermek gibi işlevleri vardır.

 

  • Dikkat: Hukuk kuraları dışındaki kurallar manevi (TİNSEL) yaptırımlı kurallardır.

 

Din KurallarıManevi YaptırımGünahkâr
Ahlak KurallarıManevi YaptırımAhlaksız
Görgü KurallarıManevi YaptırımKaba
Örf Adet KurallarıManevi YaptırımSaygısız
Hukuk KurallarıMaddi Yaptırım-Ceza(Cebri İcra-Hükümsüzlük)-Tazminat

-İptal

 

 

HUKUKTA YAPTIRIM/MÜEYYİDE TÜRLERİ

 

  • Hukuk kurallarının koymuş olduğu emir ve yasaklara uygun davranmama. Yap dediğini yapmama veya yapma dediğini yapma durumunda karşılaşılacak tepkilere yaptırım denir.
  • Hırsızlık yapan bir kişi Ceza Kanunu açısından suç işlemiştir, cezai yaptırım görür, yine aynı kişi karşı tarafın malına zarar verdiği için maddi tazminat yaptırımı ile karşılaşır.
  • Türk hukuk sisteminde kısas/sürgün/ölüm cezası/genel müsadere yaptırımları yoktur.
  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

CEZA

·         Hukuk kurallarına uymamanın karşılığı olarak öngörülecek en ağır müeyyide ceza vermektir; ancak her hukuk kuralının ihlalinde de ceza yaptırımı uygulanmaz. Ceza sadece yasaların açıkça suç olarak düzenlediği davranışların karşılığında verilir… Suç karşılığı verilen maddi yaptırım türü ceza yaptırımı denilmektedir.1-Hapis Cezası:(Müebbet-Ağırlaştırılmış Müebbet-Süreli Hapis)

2-Adli Para Cezası: Adli para cezası kısa süreli hapis cezasına seçenek olarak belirlenmiş bir ceza şeklidir.

3-Disiplin Cezası: Belli bir statüde olanların bu statünün öngördüğü düzen kurallarına uymaması karşılığı verilen cezalara “disiplin cezası” denir. Örneğin; asker öğrenci ve memur gibi kişiler belli bir statüye tabidir ve bu statünün öngördüğü disiplin kurallarına uymama halinde uyarma, kınama, aylıktan kesme, memurluktan çıkarma veya öğrenciler için okuldan uzaklaştırma gibi cezalar verilir.

 

NOT-1

·         İdari Para Cezaları: Kapalı alanda sigara içmek, çevre ve gürültü kirliliği, trafik kurallarının ihlali gibi eylemelerden dolayı idari para cezaları verilir.

 

NOT-2

-Özel Müsadere Cezası (Zorla Alım=ZAPT)-Cinayette kullanılan bıçak veya av tüfeğine el konulması gibi.(Hukukumuzda genel müsadere yoktur/Özel müsadere vardır)

-İşyeri kapatma cezası

-Ruhsatın iptali cezası

-Kamu hizmetlerinden men cezası

-Vergi cezası vb. cezalarda mevcuttur

 

NOT:3

·         Mahkemeler dışındaki hiçbir makam veya merci kişiyi hürriyetinden yoksun bırakma cezası veremez.

·         İdare kişiyi hürriyetinden mahrum etme sonucunu doğuran bir ceza veya işlem yapamaz; çünkü bir insana ancak hapis cezasını sadece mahkeme verebilir.

 

  

 

 

 

 

 

 

CEBRİ İCRA

(ZORLA İCRA)

·         Devlet ya da yetkili kılınan makamların kişilerin özel hukuktan doğan yükümlüklerini, yerine getirmediğinde bu yükümlülüklerin zorla yerine getirilmesini sağlamaya cebri icra denir.

·         İcra daireleri veya kolluk kuvvetleri

·         Kendi istekleriyle borçlarını ödemeyenlerin, devlet gücüyle, borçlarını ödemeye zorlama.

·         Devlet zoruyla nafakanın ödettirilmesi vb.

·         Türk hukukunda ilhak-ı hak yani kendiliğinden hak alma kural olarak yasaktır. Bu yüzden alacaklı bir borç yükümlüsü tarafından yerine getirilmezse kendiliğinden hakkını alamaz, devletin yetkili organlarına başvurması şarttır.

·         Türk Hukukunda meşru müdafaa, zaruret hali ve kuvvet kullanma hallerinde bir birey kendiliğinden hakkını alabilir.

·         Cebri icra sadece para borçlarında söz konusu değildir; herhangi bir borç konusu ne olursa olsun yükümlüsü tarafından rıza ile yerine getirilmez ise cebri icraya konu olabilir.

 

 

  

 

TAZMİNAT

·         Bazı hukuk kurallarına aykırı davranan bir kişinin, bundan dolay zarar gören kişinin zararının karşılanmasını öngören yaptırımdır.·         Haksız fiil veya sözleşmeye aykırılık sonucundaki yaptırımlardır.

·         Verilen zararın niteliğine göre 2’ye ayrılır.

1-MADDİ TAZMİNAT: Kırmızı ışıkta geçen bir sürücünün, karşıdan gelen araca çarpması sonucu meydana gelen zarar karşılaması

2-MANEVİ TAZMİNAT: Kendisine hakaret edilen bir kişinin, bu hakaretten dolayı gördüğü zararın, açacağı dava ile telafi edilmesi.

·         Bir trafik kazası sonucu bir kişinin ağır olarak yaralanmasına sebep olunmuşsa hem bir taksirle yaralama suçu hem de bir ameliyat masraflarından oluşan maddi bir tazminat borcu söz konusu olabilir.

 

  

 

 

 

 

İPTAL

·         Hukuk kurallarına aykırı olarak yapılmış idari bir işlemin, bu işlem yüzünden menfaatleri zedelenmiş kişiler tarafından yetkili idari yargı mercilerine başvurulmak şartı ile yetkili mahkemenin bu hukuka aykırı işlemi iptal etmesi sonucunu doğuran yaptırım türüdür.

·         İlgililer menfaatlerini ihlal eden idari işlemler hakkında kural olarak yazılı bildirim tarihini izleyen günden itibaren 60 gün içinde ilgili idari yargı kuruluşuna başvurması gerekir.

·         Oysaki idare hukuka aykırı işlemlerini her zaman geri alabilir.

·         İDARE hukukunun konusudur.

·         Kamu kurumlarının işlemlerine karşı, işlemin iptali davası açılır. Mesela bir okul müdürünün, okulunda çalışan bir öğretmene verdiği disiplin cezası için öğretmen, haklı olduğunu düşünerek işlemin iptali için dava açabilir.

 

  

 

 

 

HÜKÜMSÜZLÜK

(GEÇERSİZLİK)

 

·         Hukuki işlemin içerik ve şekil yönünden, kanuna aykırı olması durumunda, yapılan işlemin geçersiz sayılması.

·         Yapılmış bir işlemin tam olarak kabul edilebilir olmaması, geçerli sayılmamasıdır.

·         Bu durum 3 şekilde karşımıza çıkar.

1-Yokluk

2-Tek Taraflı Bağlamazlık

3-Butlan

     A-Mutlak Butlan

     B-Nisbi Butlan

1-Yokluk

·         Yapılan bir işlemin hukuki açıdan hiç olmamış, yapılmamış, kabul edilmesi.

·         Bir hukuki işlemin ana unsurları veya kurucu unsurları olmaksızın yapılması halinde meydana gelen sakatlığa “yokluk” denir.

·         Evlendirme memuru huzurunda yapılmayan bir evlilik yok hükmündedir.

·         Danıştay incelemesinden geçmeyen bir tüzük yok hükmündedir.

·         Resmi tapu memuru huzurunda yapılmayan taşınmaz satım sözleşmesi yok hükmündedir.

·         İmam nikâhı ile yapılan evlenme, hukuk düzeni açısından, evlilik olarak kabul edilmez. Çünkü evlilikte kurucu unsur, evliliğin resmi memur huzurunda yapılması durumu gerçekleşmemiştir.

·         İmam nikâhı ile yapılan evliliğin, geçersizliği için mahkeme tarafından tespite bile gerek yoktur.

 

 

 

  

 

 

 

 

HÜKÜMSÜZLÜK

(GEÇERSİZLİK)

 

2-Tek Taraflı Bağlamazlık 

·         Yapılan bir sözleşmenin taraflarından birinin fiil ehliyetine sahip olmaması nedeniyle işlemin geçersiz sayılmasıdır. Taraflardan birinin sözleşme hakkının olmaması.

·         15 yaşından küçük olan bir bireyin, ailesinin izni olmadan almış olduğu bir araba için imzaladığı senedi ödememesi, sadece karşı tarafı bağlar,15 yaşından küçük olan tarafı bağlamaz. Fakat fiil ehliyetine sahip olmayan tarafın velisi, sözleşmeyi sonradan onaylarsa, sözleşme her iki tarafı da bağlar.

·         Ayırt etme gücüne sahip olup da kısıtlı olanlar ile ergin olamayanların(yani sınırlı ehliyetsizlerin) kendileri borç altına atan işlemleri hukuksal işlemleri tek taraflı bağlamazlıkla sakattır.

·         Hukuki bir işlemin, geçerliliğinin belirli bir kişi veya makamın onayına bağlı olduğu halde, bu onay alınmadan yapılan işlemlerin geçersiz sayılmasıdır.

UYARI-1: Ayırt etme gücünden yoksun olan kişilerin( yani tam ehliyetsizlerin)  yaptığı hukuksal işlemler mutlak butlanla açıklanır.

UYARI-2: Bir sınırlı ehliyetsiz kefil olmak, önemli bağışlarda bulunmak ve vakıf kurmak(16 yaşındaki biri vasiyet yoluyla kurabilir) şeklindeki üç işlemi aile izni olsa bile asla yapamaz bu durumda tek taraflı bağlamazlık değil mutlak butlan uygulanır.

 

 

kariyermemur_editör
kariyermemur_editör
    Bir Yorum Yazın

    This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

    Ziyaretçi Yorumları - 0 Yorum

    Henüz yorum yapılmamış.