Kamu işçilerinin mazeret izinlerini, ücretli ve ücretsiz olarak ikiye ayırmak mümkündür. Her ne kadar 4857 Sayılı İş Kanunu’nda ücretsiz mazeret iznine yer verilmemiş olsa da Toplu İş Sözleşmesi (TİS) ile işçiye ücretsiz mazeret izni hakkı verilebilmektedir. Ayrıca 5620 sayılı Kanun ile sürekli işçilere şarta bağlı olarak 3 ayrı ücretsiz hakkı tanınmıştır.
Nitekim 696 Sayılı Kanunu Hükmünde Kararname (KHK) kapsamında kadroya geçirilen işçilerin mali ve sosyal haklarının belirlenmesine esas teşkil eden ve Çalışma Bakanlığa tarafından 12 Nisan’da yayınlanan Toplu İş Sözleşmesi hükümleri arasında, ücretsiz mazeret iznine yer verilmiştir. İlgili hüküm şu şekildedir;
İşçinin talep etmesi ve mazeretinin makul görülmesi hâlinde işverence yılda 45 (kırkbeş) güne kadar ücretsiz mazeret izni verilebilir.
İZİN HAKLARI
Özlük hakları içinde en önemli haklar yıl içinde verilmesi gereken izinlerdir. hafta tatilleri ve resmi tatiller 4/D işçiler için de geçerlidir. Bu izinler dışında, 47D işçilerin şu izinleri bulunuyor;
Mazeret izni: Bu izin 4 ayrı kategoride düzenlenmiştir.
Evlilik İzni: 4/D’li işçi evlenirse kendisine 3 gün izin verilir.
Babalık İzni: Baba olan işçiye 5 gün izin verilir.
Ölüm İzni: Anne,baba,kardeş veya çocuğu ölen 4/D işçi 3 gün, kayınvalidesi veya kayınpederi ölen işçi 2 gün izin hakkına sahiptir.
Engelli çocuk izni: Yüzde 70 raporlu engelli çocuğu olan bir çalışan yılda 10 gün izin alabilir.
Bunlar dışında 4/D işçi mazeret göstermesi durumunda 45 güne kadar izin alabilir.
Kadın işçilerin doğum izni ve hakkı
Bir kadın işçi doğum öncesi 8, sonrası da 8 olmak üzere 16 haftalık ücretli doğum izni hakkına sahiptir. Ayrıca kadın işçi ücretsiz 6 aya kadar doğum izni alabilir. Bir başka izin ise çocuğu 1 yaşına gelene kadar günlük 1.5 saat süt iznidir. Kadın işçinin 60,120 ve 180 günlük ücretli yarım gün çalışma hakkı da doğum izinleri kapsamındadır. Bir diğer yarım gün çalışma hakkı da çocuk 27 aylık olana kadardır.
Anne
Baba,
Eş,
Çocuk,
Kardeşlerinden birini
bakmaya mecbur olması veya refakat etmediği takdirde söz konusu kişinin hayatının tehlikeye girecek olması durumunda, ücretsiz refakat izni talebinde bulunabilir. Bu kişilerden birinin ağır kaza geçirmesi veya önemli bir hastalığa tutulmuş olması da refakat için hakkını doğuran durumlardır.
TİS Mazeret İzin Hakkı | İş Kanunu Mazeret İzin Hakkı | |
Eşinin Doğum Yapması Halinde | 5 Gün | 5 Gün |
Evlenmesi Halinde | 5 Gün | 3 Gün |
Eş ve Çocuğunun Ölümü Halinde | 6 Gün | 3 Gün |
Anne, Baba, Kardeşinin Ölümü | 5 Gün | 3 Gün |
Kayınpeder veya kayınvalide ölümü | 2 Gün | – |
Tabii Afet Halinde Mazeret İzni | 10 Gün | – |
Evlat Edinme Mazeret İzni | – | 3 Gün |
Özürlü Çocuk Mazeret İzni | – | 10 Gün |