Batum Antlaşması (23 Şubat 1921)

Batum Konferansı ve Antlaşması, 11 Mayıs – 4 Haziran 1918 tarihleri arasında Batum’da yapılan konferans ve sonucunda 4 Haziran 1918’de Osmanlı İmparatorluğu ile Kasım 1917’deki Bolşevik ihtilalinden sonra Kafkasya’da kurulan devletlerle, yani Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti, Gürcistan ve Azerbaycan Millî Şurası arasında imzalanmış anlaşma. 14 maddeden oluşan bu anlaşma, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti’nin imzaladığı ilk uluslararası sözleşmedir.

11 Mayıs 1918-4 Haziran 1918 tarihleri arasında gerçekleştirilen Batum Konferansı’na Osmanlı imparatorluğu, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti, Gürcistan Cumhuriyeti ve Azerbaycan Milli Şurası katılım gösterdi. Osmanlı İmparatorluğu’nun Ermenistan ile imzalamış olduğu ilk antlaşma özelliği de taşıyan Batum Antlaşması’nda ülkelerin güvenlik politikaları kapsamında görüşmeler sonlandırılmış oldu.

11 Mayıs 1918 tarihinde başlayan görüşmeler sonucunda Kafkasya Bölgesi’nde yer alan ülkeler Batum Antlaşması sonucunda Manevra-yı Kafkasya adı verilen birlik meydana getirilmiştir. Osmanlı 3. Ordusu’nun Erivan’a 7 km kala barış görüşmelerinin başlanılmasına karar verilmiştir.

Kazım Karabekir komutasındaki Türk ordusu, 28 Eylül 1920’de Ermeniler’e karşı taarruza geçmiş ve 29 Eylül’de Sarıkamış’ı; 30 Ekim’de Kars’ı; 7 Kasım’da da Gümrü’yü ele geçirmiştir. Türk ordusu karşısında daha fazla direnç gösteremeyen Ermeniler, barış istemiş ve taraflar arasında Gümrü Antlaşması imzalanmıştır. 

Brest Litowsk Antlaşması ile Rusların savaştan çekilmesini fırsat bilen Gürcistan; Ardahan, Artvin ve Batum’u ele geçirmiştir. Ermenistan ile yapılan savaşların ardından resmi bir dille uyarılan Gürcistan’dan bu yerlerin iadesi istenmiştir. 

Posof Harekatı, Gürcülerin geri adım atmasına yeterli olmuş, taraflar arasında Batum Antlaşması imzalanmıştır. 

Antlaşması ile Gürcistan; Ardahan, Artvin ve Batum’u geri vermiştir. 

Fakat bu antlaşmadan 23 gün sonra imzalanan Moskova Antlaşması ile Batum, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) denetimine girmiş ve Gürcistan’a bırakılmıştır.