Doğrudan ölçme: Ölçülecek özellikleri doğrudan doğruya, araya herhangi bir değişken girmeden gözleyerek yapılan ölçmedir. Buna temel ölçme de denir. Örneğin; metre ile odanın boyunu, terazi ile bir cismin ağırlığını ölçmek; sınıfta bulunan öğrencileri Doğrudan ölçme: Ölçülecek özellikleri doğrudan doğruya, araya herhangi bir değişken girmeden gözleyerek yapılan ölçmedir. Buna temel ölçme de denir. Örneğin; metre ile odanın boyunu, terazi ile bir cismin ağırlığını ölçmek; sınıfta bulunan öğrencileri saymak gibi.
Dolaylı ölçme: Bir değişkeni başka bir değişken yardımıyla gözleyerek yapılan ölçmedir. Örneğin; öğrenci başarısının sınavlarla ölçülmesi. Öğrencilerin belli bir derste kazanmaları gereken davranışlar doğrudan gözlenememekte, ancak sorulan sorulara verdikleri cevaplardan bu davranışları ne denli gösterebilecekleri anlaşılmaktadır.
Türetilmiş ölçme: İki değişken arasından, bir aritmetik işlemle elde edilen ölçmedir. Örneğin; yoğunluğun ölçümü türetilmiş bir ölçmedir. Cisimlerin kütle hacimleri ölçülür; cismin kütlesi, hacmine bölünürse yoğunluğu bulunur.
Yrd. Doç. Dr. Ali TEMEL