Osmanlı Devleti Dağılma Dönemi – Tarih Özet Ders Notu

1798 – Napolyon Mısırı işgal etti. Bunun üzerine Cezar Ahmet Paşa Nizam-ı Cedid ordusuyla “Akka” da Fransa’yı mağlup etti. Nizamı Cedidin ilk ve son başarısıdır. İlk defa Fransa’ya karşı denge politikası uygulandı.

1801 – El Ariş Anlaşması ile Fransa Mısırdan çekildi.

1802 – Paris Paktı (Anlaşması) ile Mısırın Osmanlıya ait olduğu kabul edildi.

1804 – “Kara Yorgi” önderliğinde Sırplar isyan etti. İsyan bastırıldı.

1806 – 1812 – Osmanlı Rus savaşı başladı.

1809 – Osmanlı Rusya’ya karşı İngiltere ile “Kale-i Sultaniye (Çanakkale)” anlaşması imzalandı.

1812 – Rusya ile “Bükreş Anlaşması” imzalandı. İlk defa bir millet (Sırplar) Osmanlı Devletinden imtiyaz elde etti.

1815 – Filik-i Eterya Cemiyetinin kışkırtmaları ile Mora’da Rumlar ayaklandı. İsyan bastırıldı.

1820 – 2. Yunan isyanı tekrar Mora’da başladı. Osmanlı Devleti isyanı bastıramayınca Mısır valisi “Mehmet Ali Paşadan” yardım istedi.

1827 – Navarin olayı ile Osmanlı donanması (İngiltere + Rusya + Fransa) tarafından yakıldı. Böylece 1815’de başlayan Restorasyon Dönemi (Viyana Kongresi) sona erdi.

1827 – 1828 Osmanlı Rus savaşı başladı.

1829 – Rusya ile “Edirne Anlaşması” imzalandı.

• Sırplar özerk hale geldi.
• Yunanlar bağımsız hale geldi.

1833 – Mehmet Ali Paşa ordusu Kütahya’ya kadar geldi.

1833 – Osmanlı Devleti ile Mehmet Ali Paşa arasında “Kütahya Anlaşması” imzalandı.

• İstenilen valilikler Mehmet Ali’ye verildi.

1833 – İngiltere ve Fransa’ya güvenmeyen Osmanlı Devleti Rusya ile “Hünkar İskelesi Anlaşması” imzalandı.

• 8 yıllığına.
• İlk defa boğazlar bir sorun haline geldi.
• Osmanlı Devleti boğazlar üzerinde son kez egemenlik hakkını kullandı.

1839 – Osmanlı Devleti ile Mehmet Ali Paşa ordusu “Nizip” savaşını yaptı.

1840 – Mısır sorununun çözülmesi amacıyla “Londra Konferansı” toplandı.

1841 – Boğazlar sorununu çözmek için “Londra Boğazlar Konferansı” toplandı.

• Boğazlar uluslar arası bir sorun haline geldi.

1853 – 1856 – İngiltere ve Fransa’yı arkasına alan Osmanlı Devleti ile Rusya arasında “Kırım Savaşı” başladı. Bu savaşın nedenleri:

• Osmanlı donanmasını Sinop’ta yakıldı.
• Rus elçisi Mançikof’un isteklerinin reddedilmesi.
• Mülteci sorunu.
• Kutsal yerler sorunu.
• Panslavizm ve Londra sözleşmesiyle boğazlardaki kaybettiği hakkı geri almak istemesi.

NOT 1: İlk defa bu savaş sırasında İngiltere’den “ilk dış borç” alındı.
NOT 2: İlk defa telgraf kullanıldı. (Kırım – Varna – İstanbul)
NOT 3: Modern hemşireliğin kurucusu “Florance Nightingale” Levent ve Selimiye kışlalarına gelen yaralı Osmanlı askerlerini tedavi etti.

1856 – Paris Barış Konferansı toplandı. Osmanlı devleti konferansta etkili olabilmek için Islahat Fermanını -baskıyla- ilan etti. Konferansta alınan kararlar:

1. Osmanlı Devletinin toprak bütünlüğünü Avrupalı Devletler koruyacak.
2. Osmanlı Avrupalı devletlerin hukukundan yararlanacak. Avrupalı devlet sayılmıştır.
3. Hem Osmanlı hem de Rusya tersane ve donanma bulundurmayacak. Karadeniz’de mağlup devlet muamelesi görmüştür.

1875 – Balkan bunalımı ortaya çıktı.

1876 – Bu sorunu çözmek için İstanbul’da “Tersane Konferansı” toplandı. 1. Meşrutiyet ilan edildi.

1877 – 1878 – 93 harbi başladı. Osmanlı – Rusya.

1878 – Ayastefanos (Yeşilköy) Anlaşması imzalandı.

• 1791’den beri Osmanlının topraklarını koruyan İngiltere ilk defa bu savaş sırasında bu politikasından vazgeçmiştir.
• Rusya 93 harbinde doğu ve batıdan saldırdı. Doğuda Gazi Ahmet Muhtar, Batıda Gazi Osman Paşadır. Plevne Kahramanıdır.
• Erzurum’da Ruslara karşı halkı kışkırtan “Nene Hatundur.”
• Ermeniler ayaklanmaya başlayacak.
• Balkanlardaki Türkler Anadolu’ya göç ettiler.
• Fransa, İngiltere araya girdi ve Ayastefanos Anlaşmasına karşı çıktı. Bu anlaşma yürürlüğe girmedi. Ama yerine “Berlin Anlaşması” imzalandı.
• Ermeni sorunu ilk defa “Ayastefanos”
• Uluslar arası ilk defa “Berlin”

1878 – BERLİN ANLAŞMASI

1. Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsız oldu.
2. Girit ve Anadolu’da Ermenilere yönelik ıslahat yapıldı. (Uluslar arası bir boyut haline geldi.)
3. Kars, Ardahan ve Batum Rusya’ya verilecek.
4. Osmanlı Karadeniz’de savaş gemisi ve tersane bulundurmayacak.
5. Bulgaristan 3e ayrılacak. Bir kısmı Makedonya ve doğu Rumeli adıyla Osmanlı Devletine bağlı olacak. Diğer bir kısmı da Bulgar prensliği kurulacak ve bu prenslik Osmanlıya bağlı kalacak Avrupalı devletler tarafından korunacak.

1878 – AYASTEFANOS ANLAŞMASI

1. Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsız oldu.
2. Girit ve Anadolu’da Ermenilere yönelik ıslahat yapıldı. (Uluslar arası bir boyut haline geldi.)
3. Kars, Ardahan, Doğu Beyazıt ve Batum Rusya’ya verilecek.
4. Osmanlı Karadeniz’de savaş gemisi ve tersane bulundurmayacak.
5. Bulgaristan bir Prenslik olacak ve Rusya tarafından yönetilecek.

1878 – Giritli Rumlar ayaklanınca Osmanlı Devleti “Halepa Fermanını” çıkardı.

1881 – Tunus Fransa tarafından işgal edildi.

1882 – İngiltere Mısırı işgal etti.

NOT: Kuzey Afrika’da kaybedilen ilk toprak Cezayir 1830 yılında Fransa işgal etti.

1897 – Yunanistan ile “Dömeke Meydan Muharebesi” yapıldı ve kazanıldı.