Şeyh Sait İsyanı Sonuçları

Şeyh Sait İsyanı Sonuçları, 13 Şubat 1925’de  Diyarbakır, Elazığ, Bingöl yörelerinde ayaklanma başlamış ve kısa sürede yayılmıştır. Fethi Okyar hükümeti ayaklanmayı bastıramayınca görevinden ayılmıştır. İsmet Paşa (İnönü) yeni hükümeti kurarak önlemler almıştır.

Şeyh Sait İsyanı Sonuçları:

1 13 Şubat 1925’de  Diyarbakır, Elazığ, Bingöl yörelerinde ayaklanma başlamış ve kısa sürede yayılmıştır. Fethi Okyar hükümeti ayaklanmayı bastıramayınca görevinden ayılmıştır. İsmet Paşa (İnönü) yeni hükümeti kurarak önlemler almıştır.

Şeyh Sait İsyanı Sonuçları:

 1-Diyarbakır, Elazığ ve Bingöl yörelerinde kısmi seferberlik ilan edilmiştir.

 2-İhanet-i Vataniye kanununa ek olarak, Takrir-i Sükun yasası çıkarılmış, kurulan İstiklal mahkemelerinde suçlular yargılanmıştır.

 3-Terakkiperver partisi isyanda parmağı olduğu gerekçesiyle kapatılmıştır.

 4-Türkiye Musul’daki haklarından bir süre vazgeçmek zorunda kalmıştır.

 1926 yılında yapılan antlaşma ile Musul İngiliz mandası altında Irak’a verilmiştir.

Not: Ayaklanma, çok partili düzenin henüz uygulanamayacağını gösterdiği gibi Musul’un kaybedilmesine neden olur. Yeniden tek partili düzene geçilerek 1925-1930 yılları arasında önemli inkılaplar gerçekleştirilmiştir. Laik düzeni yıkmak isteyen ilk büyük ayaklanmadır.

Şeyh Sait İsyanı nedenleri

Şeyh Sait İsyanı sebepleri siyasal ve politik unsurlar olarak öne çıkmaktadır. Büyük devletlerin oyunları neticesinde Türkiye’nin iç karışıklıklar yaşamalarına önayak olunmuştur. Bu çerçevede karışıklıklardan yararlanan dış güçler, belli avantajlar elde etmişlerdir.

Özellikle İngilizler bu isyan sırasında en karşı çıkan devlet konumuna gelmiştir. Bundan ötürü bazı kesimler Şeyh Sait’in zaman içerisinde İngiliz ajanı haline geldiğini de düşünmektedir.

Halkın dini duyguları ve bu alandaki hassasiyeti kullanılmak istenmiştir. Cumhuriyet sonrasında dinin yok olacağı düşüncesi aşılanan bir kesim, “Din elden gidiyor” düşüncesi ile birlikte Şeyh Sait İsyanına katılım sağlamışlardır.

Şeyh Sait İsyanı Önemi

Şeyh Sait İsyanı ile cumhuriyet rejiminin getirdiği yenilikler baltalanmaya çalışılmıştır. Bu alanda İngiltere’nin isyancılara vermiş olduğu destek bilinmektedir.

Türkiye’nin gelişim sürecine getirmiş olduğu olumsuz etkileri olmuştur. Bunun yanı sıra isyan sırasında pek çok insan dini görüşleri üzerinden kandırılmıştır. Ülkemiz içeresinde dini inanların manipüle edilerek çıkarılan karışlıklardan en büyüklerinden biri olan Şeyh Sait İsyanının önemli yönlerinden biri de budur. İsyanın,  farklı devletlerden almış olduğu destek çerçevesinde kısa süre içerisinde büyümesi sonrasında Kürt hareketi haline geldiği de bilinmektedir.

Şeyh Sait İsyanı Özellikleri

Şeyh Sait İsyanı özelliklerinin başında, isyanın cumhuriyetin kurulmasından sonra meydana gelen ilk büyük çaplı ayaklanma olması yer almaktadır. Bunun yanı sıra isyanlarda hilafetin kaldırılmasının etkili olduğu da bilinmektedir. Üstelik çok partili döneme geçiş sırasında patlak veren isyanlar, bu çerçevede ülkenin bu gibi bir geçişe hazır olmadığını da göstermiştir.

İsyan neticesinde Terakkiperver Cumhuriyet Fıkrası kapatılmıştır. Bu da ilk kez denenen çok partili hayata geçiş çalışmalarının ertelenmesine neden olmuştur.

İsyanın özelliklerinden biri de Musul Sorununa istenen özenin gösterilmesine mani olması ile alakalıdır. Sorun için yapılan görüşmelere Şeyh Sait İsyanı ile ilgilenmek için katılım gösterilememesi sorunun İngiltere lehine alınan bir kararla neticelenmesine neden olmuştur. Bu da isyanın İngiltere tarafından desteklendiğinin önemli göstergelerinden biridir.