Soyut ve somut kavramları varlıkları nasıl algıladığımız ile ilgilidir. Beş duyu ile hissedebildiğimiz varlıklarla akıl yoluyla anlayabildiğimiz kavramlar arasındaki fark aslında soyut ve somut arasındaki farktır. Devamı yazımızda…
1. Somut Anlamlı Kelimeler
Beş duyu organımız olan göz, deri, kulak, dil ve burundan en az biriyle algılayabildiğimiz varlıkları karşılayan sözcüklere “somut anlamlı sözcükler” denir. Bir başka deyişle elle tutup gözle görebildiğimiz, koklayıp tadabildiğimiz veya koklayabildiğimiz varlıkları karşılayan kelimelerdir.
Örnekler
» Rüzgâr, yağmur, soğuk, sıcak, ekşi, acı (tat), çiçek, gürültü, aydınlık, karanlık, mavi, koku, uzun, deniz…
Yukarıdaki kelimeler beş duyu organımızdan en az biriyle algılanabilir. Sıcak, soğuk, rüzgâr dokunmayla; gürültü işitmeyle; mavi, uzun, deniz, çiçek görmeyle algılanabilir. Bu yüzden bu sözcükler somuttur.
Somut Anlamlı Örnek Cümleler
– Ay ışığı karanlık geceyi aydınlatıyordu.
– Barakadaki eşyalar çok gösterişliydi.
– Sonsuz denizlere açılmak hepimize iyi geldi.
– Dünya, büyüklük bakımından Güneş’in 100’de 1’i kadardır.
2. Soyut Anlamlı Kelimeler
Beş duyu organımızdan herhangi biriyle algılayamadığımız kavramları ifade eden sözcüklere “soyut anlamlı sözcükler” denir.
Örnekler
» Kin, iyilik, kötülük, nefret, kıskançlık, ayrılık, özlem, aşk, sevgi, acı (üzüntü), mutluluk, vicdan, umut, sevinç, keder…
Yukarıdaki kelimelerin hiçbiri beş duyu organımızla algılanamaz. Örneğin “nefret” dokunulabilen, görülebilen, duyulabilen, koklanabilen veya tadılabilen bir varlık değildir. Bu yüzden soyuttur.
> Somut anlamlı sözcüklerle soyut anlamlı sözcükler arasında doğrudan bir ilişki yoktur. Ancak aktarmaların temeli sayılan “somutlaştırma” olayında somut-soyut ilişkisi kurulmaktadır.
Soyut Anlamlı Örnek Cümleler
– Kahramanlık, saldırıp bir daha dönmemektir.
– Akşam oldu, hüzünlendim ben yine.
– Doğayla başbaşa, huzurlu bir tatil geçirdik.
– Çok zorluklar atlatmış; ama umudunu yitirmemişti.