Tamlama Yanlışlığından Kaynaklanan Anlatım Bozukluğu

Tamlama yanlışları birkaç farklı şekilde karşımıza çıkabilir. Aynı cümlede hem isim tamlamasının hem de sıfat tamlamasının ortak bir sözcüğe bağlanması tamlama yanlışlığı meydana getirir.Tamlama yanlışlığından kaynaklanan anlatım bozukluğu örneklerle konu anlatımı. Devamı Yazımızda…

“Tamlayan ve tamlanan”ları ortak olmadıkları halde bunları ortakmış gibi düşünmekten kaynaklanan anlatım bozukluklarıdır. Yine bir sıfatla bir adın ortak tamlanana bağlanması anlatım bozukluğuna neden olur.

Örnek
Olaylar, ekonomik ve sağlık açısından ele alınmalı.

Bir sıfatla bir adın ortak tamlanana bağlanmasından kaynaklanan anlatım bozukluğu söz konusudur. Cümle; “Olaylar, ekonomik açısından ve sağlık açısından ele alınmalı.” şeklinde yanlış oluşturulmuştur. “Ekonomik açı” ve “sağlık açısı” olması gerekir. Birincisi sıfat; ikincisi isim tamlamasıdır. Cümledeki anlatım bozukluğu şu şekilde giderilebilir:

-Olaylar, ekonomik açıdan ve sağlık açısından ele alınmalı.

Örnek
Valilik tarafından bütün özel ve devlet okulları tatil edildi.

Cümle; “Valilik tarafından bütün özel okulları ve devlet okulları tatil edildi.” şeklinde yanlış oluşturulmuştur. “Özel” sözcüğünden sonra “okullar” sözcüğü getirilmelidir. “Özel okullar” sıfat; “devlet okulları” isim tamlamasıdır. Cümledeki anlatım bozukluğu şu şekilde giderilebilir:

-Valilik tarafından bütün özel okullar ve devlet okulları tatil edildi.

Örnek
Afetzedelere her türlü tıbbi ve gıda yardımı yapıldı.

Bir sıfatla bir ismin aynı tamlanana bağlanmasından kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır. “Yardımı” tamlananı ortak kullanılmıştır. “Tıbbi yardım” ve “gıda yardımı” şeklinde olması gerekir. Birincisi sıfat; ikincisi isim tamlaması şeklindedir. Cümlenin doğrusunu yazacak olursak:

-Afetzedelere her türlü tıbbi yardım ve gıda yardımı yapıldı.

Örnek
Bu yasadan özel ve kamu kuruluşlarında çalışanlar yararlanacak.

“Kuruluşlarında” tamlananı ortak kullanılmıştır. Sıfat da isim de (özel ve kamu sözcükleri) bu sözcüğe bağlanmıştır. Bu yanlışlıklar, anlatım bozuklukları ile ilgili sorularda hemen fark edilmeyebilir. Onun için bağlaçların olduğu yerlere dikkat etmek gerekir. “Özel kuruluşlar” bir sıfat; “kamu kuruluşları” bir isim tamlamasıdır. Cümledeki anlatım bozukluğu şu şekilde giderilebilir:

-Bu yasadan özel kuruluşlarla kamu kuruluşlarında çalışanlar yararlanacak.

Örnek
Şehrimizde çeşitli kültürel ve sanat etkinlikleri gerçekleştirildi.

Yukarıdaki cümlede “kültürel” ve “sanat” sözcüklerinin aynı tamlanana bağlandığını görmekteyiz. “Kültürel etkinlikleri” tamlaması Türkçe söz dizimine aykırıdır. Cümledeki yanlışlık şöyle düzeltilebilir:

-Şehrimizde çeşitli kültürel etkinlikler ve sanat etkinlikleri gerçekleştirildi.

Örnek
Bu önlemler ekonomik ve sağlık açısından yararlı sonuçlar verdi.

Cümle; “Bu önlemler ekonomik açısından ve sağlık açısından yararlı sonuçlar verdi.” şeklindedir. Bu da dil ve anlatım açısından bozuk bir ifadedir. “Ekonomik açısından” değil de “ekonomik açı”dan olması gerekir. Birinci tamlama, sıfat tamlaması; ikincisi isim tamlamasıdır. Cümlenin doğrusu aşağıdaki gibidir:

-Bu önlemler ekonomik açıdan ve sağlık açısından yararlı sonuçlar verdi.

Örnek
Bunu kendim ve arkadaşlarım adına söylüyorum.

“Adına” tamlanan unsurunun ortak kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır. “Kendim adına” öbeği, Türkçenin söz dizimine aykırıdır. Cümledeki anlatım bozukluğu şu şekilde giderilebilir:

-Bunu kendi adıma ve arkadaşlarım adına söylüyorum.

Örnek
Güvenlik ve askeri makamlarca görevlendirilen personel başarılı oldu.

“Güvenlik” ve “askeri” “tamlayanlar”ı aynı “tamlanan”a bağlanmıştır. “Güvenlik makamlarca” gibi bir tamlama olmaz. Cümledeki anlatım bozukluğu şu şekilde giderilebilir:

-Güvenlik makamları ve askeri makamlarca görevlendirilen personel başarılı oldu.