Kesme İşareti Nerelerde Kullanılır?

Türkçe’de en çok kullandığımız noktalama işaretlerinden birisi kesme işaretidir. Kesme işareti ( ‘ ) bu şekilde yapılır. Peki kesme işareti nerelerde kullanılır, özellikleri nelerdir?Örneklerle konu anlatımı. Devamı yazımızda…

Kesme İşareti Nedir?
Türkçede başlıca olarak özel isimlerden sonra gelen ekleri ayırmada kullanılan noktalama işaretine kesme işareti (‘) denir.

Kesme işareti ait olduğu kelimenin sağına bitişik olarak yazılır. Kesme işaretinden sonra gelen ek için bir boşluk bırakılmaz. Yani özel isime ek geleceği zaman, özel ismin sağ üstüne kesme işareti konur, boşluk bırakılmadan ek yazılır.

TDK’ya göre Kesme İşareti
Kesme işareti Türk Dil Kurumu sözlüğünde isim ve dilbilgisi olarak geçiyor. Sözlük anlamıysa “Özel adlara, kısaltmalara ve sayılara getirilen ekleri, iki sözün birleşmesi sırasında ortaya çıkan ses düşmesini belirtmek için kullanılan noktalama işaretinin adı” olarak geçiyor. Sözcüğün eş anlamlıları ise; kesme, kesme imi, apostrof olarak kabul ediliyor.

Kesme İşaretinin Görevleri Nelerdir?
*Kesme işareti cümle içinde;
– Özel isimleri diğer sözcüklerden ayırma,
– Kısaltma, harf, sayı ve eklere gelen ekleri ayırma,
– Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen ekleri ayırma görevinde kullanılır.

Kesme İşaretinin Kullanıldığı Yerler ve Örnek Cümleler
*Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Örnek;
– Mustafa’nın altın gibi saçları vardı.
– Sinop’u merak ediyor musunuz?
– Pamuk’un kırmızı boyunluğu bulunuyor.
– Çomar’ı bahçeye çıkarır mısın?

*Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine getirilen ekleri ayırmada kullanılır.
Örnek;
-Fatma Hanım’ın ne suçu vardı.
– Ahmet Bey’e söyleyin, toplantı saat 6’da yapılacak.

*Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmada kullanılır.
Örnek;
– PTT’nin hangi şubesi bu saatte açıktır?
– TBMM’ne dinleyici olarak katılıyorum.
– TDK’na göre bu kelimenin anlamı bulunmuyor.
– İstanbul Adana yolunun 75’inci kilometresindeyiz. Daha önümüzde 1150 km’lik yolumuz bulunuyor.

*Sayılara getirilen ekleri ayırmada kullanılır.
Örnek;
– 1923’te Cumhuriyet ilan edildi.
– 5’inci maddeye göre karar verilecek.
– Ahmet Beyler 8’nci katta oturuyorlar.
– 1,65’lik boyuyla basketbol yıldızı oldu.

*Şiirde seslerin ölçü dolayısıyla düştüğünü göstermek için kesme işareti kullanılır.
Örnek;
– Acep dünyada var m’ola?
– Söyleyin bana, n’oldu?
– Gurbet aramızı açtı n’eyleyim.

*Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmada kullanılır.
Örnek;
– I’dan v’ye kadar bütün harflerle kelimeler kuracaksınız.
– P’nin b’ye dönüşmesi ses yumuşaması olayıdır.

*Özel adlar için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan sonra kullanılır.
Örnek;
– Mevlana (1207-11273)’nın mezarı Konya’dadır.
– Fatih Sultan Mehmet (1432-1481)’in İstanbul’u fethi, bir çağın kapanmasına yol açtı.

Kesme İşaretinde İstisnai Durumlar
*Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adlarına gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.
Örnek;
-Türkiye Büyük Millet Meclisinin 3’üncü oturumu yapıldı.
– Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına yaptırım ne zaman gelecek?
– Mavi Köşe Bakkaliyesinin anlamlı kampanyası büyük ilgi gördü.

*Özel adlara getirilen yapım ve çokluk ekleri ile bunlardan sonra gelen diğer ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.
Örnek;
-Aydınlı bir babayla Konyalı bir annenin çocuğuydu.
-Ahmetler, Mehmetler, Yakup Kadriler niceleri geldi geçti.

*Akım, çağ ve dönem adlarından sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.
Örnek;
– Orta Çağın en zalim krallarından biriydi.
– Duraklama Döneminin ne zaman biteceği bilinmiyor.
– Tanzimat Döneminde şiirde yeni akımlar görülmeye başlandı.
– Türk Edebiyatının en ünlü şairleri bu kitapta toplanmış.