Yan Anlam nedir? Örneklerle Konu Anlatımı

Yan anlam dilbilgisi açısından oldukça önemli kurallar arasında yer alır. Sadece öğrenciler için değil gündelik yaşam içerisinde de çok fazla değerlendirilen bir kuraldır. Peki, yan anlam nedir, özellikleri nelerdir? Detaylar yazımızda…

Bir sözcüğün temel (gerçek) anlamıyla bağlantılı olarak zamanla ortaya çıkan değişik anlamlarına yan anlam denir. Sözcüğün gerçek anlamının dışında, ancak gerçek anlamıyla az çok yakınlık taşıyan yeni anlamlar kazanması yan anlamı oluşturur. Bir sözcüğün yan anlam kazanmasında genellikle yakıştırma ve benzerlik ilgisi etkili olmaktadır.

Meselâ “göz” dendiğinde akla ilk gelen, kelimenin temel anlamı olan organ adıdır. Ama “iğnenin gözü”, “çantanın gözü”, masanın gözü” tamlamalarındaki anlamlar benzetme yoluyla kazandırılmış yeni anlamlardır. Bunlara da yan anlam denir.

Meselâ, “düşmek” kelimesi “Meyveler tek tek yere düştü” cümlesinde temel anlamda; “Çocuğun pantolonu düşüyordu”, “Bu yılın ilk karı düştü” ve “Kavakların gölgesi yola düştü” cümlelerinde yan anlamdadır.

• Beşiktaş sırtlarına ağaç dikiyorlar. (arka taraf)
• Gülün tomurcukları sabahleyin patlamış.
• Uçağın kanadı havada parçalanmış.
• Başı kırık bir çiviyi sökmeye uğraşıyor.
• Bu dalda başarılı olabileceğimi sanıyorum.
• Köprünün ayağına bomba koymuşlar.
• Şişeyi boğazına kadar doldurdu.
• Kapının kolunu kırınca babamdan azar işittim.
• Benim yetiştirdiğim öğrenciler daha başarılı.
• Yokuşun başına kadar koştuk