1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü: Tarihte Yer Edinmesinin Anlamı!

1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü: İşçilerin Tarihi Mücadelesinin Sembolü

1 Mayıs, dünya genelinde işçi ve emekçilerin birlik, mücadele ve dayanışma günü olarak kutlanan tarihi bir gündür. İlk kez 19. yüzyılda işçi sınıfının daha iyi çalışma koşulları için verdiği mücadelelerin sonucu olarak ortaya çıkan bu gün, bugün pek çok ülkede resmi tatil niteliği taşımakta ve çeşitli etkinliklerle anılmaktadır.

1 Mayıs’ın Tarihçesi: Haymarket’ten Bugüne

1 Mayıs’ın kökeni, 1886 yılında ABD’nin Chicago kentinde yaşanan büyük işçi grevlerine dayanmaktadır. O dönemde işçiler, günde 12-16 saati bulan çalışma saatlerine karşı çıkarak “günde 8 saatlik iş günü” talebiyle sokaklara döküldü. 1 Mayıs 1886’da başlayan bu kitlesel grevler sırasında yaşanan olaylar, 4 Mayıs’ta Chicago’nun Haymarket Meydanı’nda düzenlenen gösteride polisin kalabalığa ateş açmasıyla trajik bir hal aldı.

Bu olaylar sonucu birçok işçi öldü, çok sayıda kişi yaralandı. Grev liderlerinden bazıları idam edildi. Bu olay, işçi hakları mücadelesinin sembolü haline gelerek 1889 yılında toplanan İkinci Enternasyonal tarafından 1 Mayıs’ın “Uluslararası İşçi Günü” olarak anılması kararlaştırıldı.

Kaynak:

• ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü), “Origins of May Day”
• Britannica, “May Day”

Dünyada 1 Mayıs Nasıl Kutlanıyor?

1 Mayıs, özellikle Avrupa, Latin Amerika ve Asya’da resmi tatil olarak kutlanmaktadır. Almanya, Fransa, İtalya, İspanya, Rusya, Küba, Çin, Hindistan, Brezilya, Arjantin ve Yunanistan gibi ülkelerde işçi sendikaları büyük yürüyüşler, mitingler ve kültürel etkinlikler düzenler.

ABD’de ise resmi tatil olmamakla birlikte, benzer temalara sahip “Labor Day” (İşçi Bayramı) Eylül ayının ilk Pazartesi günü kutlanır.

Türkiye’de 1 Mayıs: Yasaktan Bayrama

Türkiye’de 1 Mayıs’ın ilk kez kutlanması 1923 yılına, yani Cumhuriyet’in ilanından hemen sonraya dayanır. Ancak çeşitli dönemlerde yasaklanan 1 Mayıs, özellikle 1977’de İstanbul Taksim Meydanı’nda yapılan büyük miting sırasında yaşanan ve 34 kişinin hayatını kaybettiği “Kanlı 1 Mayıs” nedeniyle hafızalara kazındı.

1980 darbesinin ardından 1 Mayıs kutlamaları uzun süre yasaklandı. 2009 yılında ise yeniden resmi olarak kutlanmasına izin verildi ve 2010 yılında “Emek ve Dayanışma Günü” adıyla resmi tatil ilan edildi.

Kaynak:

• Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) Arşivi
• TBMM Meclis Tutanakları, 22 Nisan 2009 tarihli oturum

1 Mayıs’ın Anlamı

Bugün 1 Mayıs; sadece işçilerin değil, tüm emekçilerin eşit haklar, adaletli ücret, güvenli çalışma ortamı, sendikal haklar ve sosyal güvence taleplerini dile getirdikleri evrensel bir dayanışma günüdür. Aynı zamanda çalışma yaşamındaki adaletsizliklere karşı mücadele ruhunun, tarihsel hafızasının ve kolektif emeğin bir hatırlatıcısıdır.

Netice Olarak;

1 Mayıs, tarihsel olarak birçok bedel ödenerek kazanılmış bir mücadele günüdür. Bugün dünyanın dört bir yanında emekçilerin sesini yükselttiği bir simge olarak varlığını sürdürmekte, dayanışma ve hak arayışı için güçlü bir araç olmaya devam etmektedir.