Cümlede Anlam Özet Ders Notları

CÜMLEDE ANLAM

Öznel Anlatım: Doğruluğu veya yanlışlığı kişiden kişiye değişen, kanıtlanamayan yargıları içeren cümlelerdir.

Nesnel Anlatım: Doğruluğu ya da yanlışlığı kişiden kişiye değişmeyen, kanıtlanabilen yargılardır.

İstanbul, tarihi ve doğal güzellikleriyle dünyanın en güzel şehirlerindendir.

*Güzellik kavramı kişiden kişiye değişebilir, özneldir.

Toplantıda konuşulanlar çok sıkıcıydı.

*Sıkıcılık kavramı kişiden kişiye değişebilir, özneldir.

Filmde olaylar küçük bir kasabada geçiyor.

*Filmde olayların küçük bir kasabada geçtiği değişmez bir gerçektir. Nesneldir. Ay,dünyanın uydusudur.

*Bilimsel veriler nesneldir.

Başarılı olmak için önce başarıya şartlanmak gerekir.

*Tamamen öznel bir cümledir, başarının şartları kişiden kişiye değişir.

*Bağlaçtan önceki yargı gerçekleşmişse neden-sonuç, henüz gerçekleşmemişse amaç-sonuç cümlesidir.

*Bağlacın yerine “amacıyla” kelimesini koyabiliyorsak amaç sonuç, koyamıyorsak neden sonuç cümlesidir.

**Neden sonuç cümleleri aynı zamanda gerekçeli yargılardır.

Para çekmek için bankaya gitti. (para çekmek henüz gerçeklememiş, amaç-sonuç)

(Para çekmek amacıyla bankaya gitti.)

Para çektiği için alışverişe gitti. (Para çekme işi gerçekleşmiş, neden-sonuç)

• Borçlarından kurtulmak için evini satmış (amaç-sonuç)
• Aşırı sıcaklar yüzünden can kaybı yaşandı. (neden-sonuç)
• Sen gelmedin diye açmadı güller. (neden-sonuç)
• Bir ev almak için yıllardır para biriktiriyoruz. (amaç-sonuç)
• Koşul (Şart) Cümleleri
• Eylemin gerçekleşmesinin bir koşula bağlı olduğu cümlelerdir.
• Ödevini bitirirsen oynamaya gidebilirsin.
• Yeterli çalışırsan sınavı kazanırsın.
• Kimseyi üzmeyin ki başkaları da sizi üzmesin.
• Karşılaştırma Cümleleri
• Herhangi iki şey arasında karşılaştırma yapmaktır.
• Daha, en, ise gibi kelimelerle oluşturulur.
• Yağmur denizden daha çalışkan bir öğrencidir.
• İstanbul kalabalık bir şehir İzmir ise daha sakin.
• En sevdiğim şair Orhan Veli’dir.
• Doğrudan ve Dolaylı Anlatım
• Doğrudan anlatım bir kişinin, başkasının sözlerini hiç değiştirmeden aynen aktarmasıdır.
• Dolaylı anlatım ise bir kişinin başkasının sözlerini kendi ifadeleriyle anlatmasıdır.
• Babam bana “Annen ve ben Konya’nın bir ilçesinde doğup büyüdük.” dedi. (doğrudan anlatım)

• Babam bana, annem ve kendisinin Konya’nın bir ilçesinde doğup büyüdüklerini söyledi. (dolaylı anlatım)
• Sitem ve Yakınma Cümleleri
• Bir kişiye olan dargınlığı kırgınlığı öfkelenmeden belirtmeye sitem denir.
• Bir şeyden şikayet etmeye yakınma denir.
• Dün yüzüme bile bakmadan gittin. (sitem)
• Her gün bu evi temizlemekten bıktım. (yakınma)
• Tanım Cümlesi
• Bu nedir sorusunun cevabını veren cümlelerdir.
• Öznel veya nesnel olabilir.
• Şiir gönülden gönüle ulaşan bir köprüdür.
• Kanguru arka ayakları üzerinde sıçrayabilen otçul, keseli bir hayvandır.
• İçerik ve Üslup
• İçerik bir yazının konusunu bir şiirin temasını yani eserde nelerden söz edildiğini anlatan cümlelerdir.
• Üslup bir konunun yazar tarafından nasıl anlatıldığıdır.
• Dilinin ağır sade veya akıcı olması, anlatımının sanatlı süslü yada açık olması, kullandığı cümlelerin uzun kısa düz devrik olması gibi ifadeler üslup belirten cümlelerdir.
• Yazar bu eserinde eşini kaybeden iki çocuklu genç bir bayanın hayat mücadelesini ele almış. (içerik)
• Yazar romanında halk söyleyişlerinden ve deyimlerden sıkça yararlanmış. (üslup)
• Varsayım
• Henüz gerçekleşmemiş bir olayı olmuş gibi hayal etmektir.
• Farz edelim ki seni de çağırdılar, gider misin?
• Tut ki bir gün dünyayı geziyorsun.
• Tahmin (Sezgi)
• Akla veya verilere dayanarak bir olayın olup olmayacağını önceden kestirmeye çalışmaktır.
• Senin bu konuyu çabuk anlayacağını sanıyorum.
• Birinciliği bizim okulun alacağını tahmin ediyorum.

Gerçekleşmesi kesin olmayan bir olayın veya durumun gerçekleşmesinin olabilirlik durumudur.

Belki toplantıdan sonra eve gideriz.

Akşama işleri biterse bize gelebilir.

Pişmanlık ve Hayıflanma Cümleleri

Pişmanlık geçmişte yapılmış olan bir şeyden duyulan üzüntü, hayıflanma ise fırsat varken yapılmamış olan bir şeyden duyulan üzüntüdür.

Keşke ona o kadar kötü sözler söylemeseydim. (pişmanlık)

Keşke emekli ikramiyemi aldığımda ev alsaydım. (hayıflanma)

Ah gençken gezip eğlenmek varmış. (hayıflanma)

Buzlu yolda arabayı o kadar hızlı kullanmamalıydım. (pişmanlık)

Ön Yargı Cümleleri

Henüz gerçekleşmemiş bir olay veya durumun nasıl sonuçlanacağıyla ilgili olumlu yada olumsuz hüküm veren cümleleridir.

Eminim yine sınavı kazanamayacak.

Biliyorum benim oğlum dişçiliği kazanacak.

Kanıksama ve Yadsıma Cümleleri

Kanıksama bir şeyin çok duyulması çok tekrarlanması sebebiyle ondan etkilenmez hale gelmektir.

Halk benzine zam gelmesine artık tepki göstermiyor.

Yadsıma; inkar etme, kabul etmeme demektir

Yok canım uyumuyorum, sadece gözlerimi dinlendiriyorum.

Küçümseme ve Azımsama Cümleleri

Bir şeye değer vermeyip onu küçük görmek küçümsemek, bir şeyi miktar olarak az bulmak azımsamaktır.

Yoksa o sınavı kazanabileceğini mi sanıyor. (küçümseme)

Bu kadar parayla ne alabileceğini sanıyorsun? (azımsama)

Beklenti ve Gerçekleşmemiş Beklenti

Sınavdan iyi bir puan alacağını umuyor. (beklenti)

Sınavdan iyi bir puan alacağını umuyordu. (gerçekleşmemiş beklenti)